Sinan AYDIN'ın -ÖZEL- haberi...

RADARHABER / ERZURUM

Hınıs´ın kolu kısası denilen at cinsi bulunursa, hem nesli çoğaltılacak hem de at yarışlarında Arap ve İngiliz atlarının saltanatına son verilecek. Türkiye´de soyu tükenmeye yüz tutmuş yerli çiftlik hayvanlarının başında at geliyor. Geçmişte at yarışları ve Ata sporu cirit´in oynandığı Hınıs´ın kolu kısası atları, artık bulunamıyor. Hınıs atları yerine Arap ve İngiliz atları kullanılıyor. Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu, başlattığı bir proje ile Hınıs atının bulunup s9oyunun yaşatılmasını amaçlıyor. Federasyon, en son 40 yıl önce görülen Hınıs´ın kolu kısası isimli at cinsini arıyor. Arka ayakları uzun olduğu için çok hızlı koşması ile ünlü Hınıs atını bulmak için, yurt içi ve yurt dışında hummalı bir araştırma yapılıyor. Türkiye´de koruma altıdaki canlılar listesinde bulunan Hınıs´ın kolu kısası atı bulunursa, hem nesli çoğaltılacak hem de yarışlarda dünyalar kadar para harcanan İngiliz ve Arap atlarının saltanatına da son verilecek. Bugüne kadar çok ihbar alındı ancak Hınıs atının özelliklerini taşıyan at henüz bulunamadı. Bu at bulunursa, sahibine gerekirse servet ödenecek. Federasyonun oluşturduğu ve aralarında araştırma görevlilerinin de bulunduğu ekip, İran, Gürcistan, Azerbaycan ve Ukrayna gibi ülkelerde de Hınıs atının özelliklerini taşıyan at olup olmadığı araştırdı ancak şu ana kadar olumlu bir sonuç alınamadı.

HERYERDE HINIS AT´I ARANIYOR

Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu, Hınıs´ın kolu kısası atının cinsini bulmak için hemen her köy, ilçe ve kasabayı dolaşıyor. Hınıs Atlarının diğer atlardan farklı özellikler taşıdığına belirten Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu Başkanı Prof. Dr. Alparslan Ceylan, “Şu ana kadar Hınıs atının izine rastlayamadık. Bütün köylerimizi ve ilçelerimizi araştırdık, hatta bölgemizdeki illeri bile araştırdık, araştırmaya devam ediyoruz” dedi. Prof. Dr. Alparslan Ceylan, “Hınıs Atlarının cinsine ulaşabiliriz” umudu ile bir araştırma timi oluşturduk. Bu ekipler belki yıllar önce bu bölgeden satılmış olup yurt dışına götürülmüş olabilir umuduyla İran, Gürcistan, Azerbaycan ve Ukrayna gibi ülkelerde de Hınıs Atının izini arıyor´´ dedi.

‘TARİHTE CİRİT SADECE HINIS ATI İLE OYNANIRDI´

Başkan Ceylan, ‘‘ Sahada tozu dumana katan atlar, bu toprakların atları değil. Tarihte cirit sadece ve sadece Hınıs´ın kolu kısası atlarıyla oynanırdı ama soyu tükendi. Şimdi yerine Arap ve İngiliz atları kullanılır oldu. Hınıs´ın kolu kısasına en yakın atlar Arap atları. Hınıs´ın kolu kısası atını tekrar ait olduğu yere, cirit´e ve at yarışlarına kazandırılabilmek için her yeri karış karış arıyoruz. Biz mecbur kaldık Arapların eline düştük. Biz atımızı istiyoruz. Onu bulana kadar durmak yok" dedi. Aynı zamanda Federasyon´da başkan yardımcılığı görevini yürüten Atatürk Üniversitesi Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı Başkanı Profesör Doktor Ziya Gökalp Ceylan´ın başkanlığında oluşturulan 15 kişilik ekipte, uzmanlar, araştırma görevlileri ve bir dönem at alım satımı yapan ve cambaz diye nitelendirilen kişiler var. Ekipler yurt içinde gerek internet ortamında gerekse bizzat dolaşarak Hınıs atını aradı ancak bir sonuca ulaşamadı. Gidilen yerlerde çeşitli duyurular yapılarak bu at cinsi olanların Federasyonla irtibata geçmesi ve istediği paranın verileceği belirtiliyor. Bugün kadar çok ihbar geldi ancak yapılan incelemelerde Hınıs atının özelliğini taşıyan at cinsi bulunamadı.

HINIS ATI BULUNURSA ARAP VE İNGİLİZ ATI SALTANATI SONA ERECEK

Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu Başkanı Profesör Doktor Alparslan Ceylan, ‘‘ Bu at ırkı çok farklı bir ırk. Arka ayakları uzun. Bu özelliği nedeniyle çok hızlı koşuyor, iyi manevra yapıyor, binicisine ayak uydurabiliyor. Çok süratli koşma özelliğine sahip olduğu için şuan piyasada olan Arap ve İngiliz atlarına değim yerinde ise nal toplatan bir atmış zamanında. Hınıs atını bulursak gerek cirit oyunlarında gerekse at yarışlarında Arap ve İngiliz atı saltanatı sona erecek. Bu cins atlara dünya kadar para vermemize de gerek kalmayacak´´ dedi. Ceylan, ‘‘ Hınıs atı cinsi atı olan bize başvurduğunda değim yerinde ise bir servet kazanacak. Çünkü bu atın cinsini çoğaltmak için sahibine istediği her türlü para miktarı tereddütsüz verilecek. Hatta bu konuda Cirit sever iş adalarımız da var ve onlarda Hınıs atı bulan kişiye servet ödemeye hazırlar´´ dedi.  

İŞTE YERLİ MALI HINIS ATI´NIN ÖZELLİKLERİ

Araştırmacıların kitaplarına da konu olan ve dünyada bir eşi daha olmadığı düşünülen Hınıs´ın Kolu Kısası Atı´nın özellikleri şöyle:

Bu ata ismini veren kolu kısalık, ön bacakların kısalığı ile ilgili değildir. Göğüs çok derin olduğu için, yandan bakıldığında ön bacaklar kısa olarak görülür. Bu yüzden bu ismi almıştır. Araştırmacı Yazar İhsan Abidin´e göre Hınıs´ın Kolu Kısası atları, 93 Harbi sırasında Bağdat´tan gelen Muavin Atlısı Aşireti üyelerinin getirdikleri atların, yöredeki atlarla melezlenmesi sonucu meydana gelmiştir. Hınıs yöresinde özellikle Karayazı ve Karaçoban Aşiretleri bu atları yetiştirirler. Cidago yüksekliği 135-138 cm civarındadır. Baş etli ve güzel görünümlüdür. Alın geniş, kulaklar dik ve ufak yapılıdır. Baş tutuşu dik, kuyruk tutuşu yüksek ve kuyruk sokumu kalındır. Kuyruğun yüksek tutuşlu olması, Irak kökenli Muavin Atlısı Aşireti üyelerindeki Arap atı kanı yüzündendir. Boyun kısa ve kalındır. Göğüs çok geniş ve derindir. Kuyruk ve yele normal uzunlukta olup, bazı örneklerinde daha gürdür. Her renkte don görülmekle birlikte, doru dona daha çok rastlanır. Çok çevik ve hızlı bir attır. Bu atların en önemli özelliği aniden çıkış yapabilme, durabilme ve manevra yapabilme özellikleridir. Bu özellikleri sebebi ile uzun yıllar yarış atı ve cirit atı olarak kullanılmışlardır. Kolay kolay yorulmazlar. Çok uzun süreli ve sıkı bir çalışmadan sonra bile, 1-2 saatlik bir dinlenme ile tekrar işe koyulabilirler. Yetiştiriciler genellikle kısa bilekli, kalın ve güçlü eklemli, sağlam ve kalın kemikli, kısa ve güçlü boyunlu, geniş ve derin göğüslü, kalın ve güçlü kuyruk sokumlu, sağlam tırnaklı, dayanıklı, cesur ve hızlı atları damızlıkta tercih etmektedirler. Kalın boyunları ve geniş göğüsleri sebebi ile bu atlara “Aslan göğüslü at” da denilmektedir.